NAUKA HISTORIA BIOLOGIA

 
HIRUDOTERAPIA jest jedną z najstarszych terapii znanych ludzkości. Obecnie przeżywa swój renesans. Ze względu na dużą skuteczność cieszy się uznaniem na całym świecie. Na nowo odkryta i potwierdzona przez naukę, stanowi pomoc w leczeniu wielu chorób w tym cywilizacyjnych. Międzynarodowa Klasyfikacja Procedur Medycznych (99-991 - Terapia Pijawkowa) potwierdza terapeutyczne działanie pijawki na organizm człowieka. W 2004 roku amerykański odpowiednik ministerstwa zdrowia U.S.FDA (Food and Drug Administration) oficjalnie zatwierdził HIRUDOTERAPIĘ jako prawomocna terapię do stosowania w lecznictwie na terenie Stanów Zjednoczonych. Zarówno w USA, Niemczech jak i Rosji hirudoterapia jest działem medycyny konwencjonalnej a zabiegi są tam refundowane przez odpowiedniki naszego NFZ. 

Jako uznana przez medycynę akademicką metoda terapii stosowana jest przez wielu lekarzy m.in. w przypadkach replantacji kończyn, palców, uszu a nawet prącia.

W Polsce pionierami i orędownikami leczenia pijawkami są m.in.: lek.med. Krzysztof Lenart. i lek.med. Krzysztof Paruzel. Którzy praktykują HIRUDOTERAPIĘ w szpitalach. Współpracując z tymi niepozornymi stworzeniami od lat ratują ręce, nogi a nawet życie pacjentów.

 

Najstarszym źródłem pisanym wzmiankującym o pijawce jest Biblia ( Przypowieści Salomona 30.15 - V w.przed Chr.). Starożytny Egipt i Chiny pozostawiły już ślady medycznego stosowania. Leczenie pijawką jest więc znane od początków cywilizacji.

Wiemy, że zarówno Hipokrates, (460-377 przed Chr.), Herofilos z Halcedonu (IV, III, w przed Chr.) - jeden z najwybitniejszych współcześnie lekarzy, Rzymianie - lekrz Galen (131-201),  wielki chirurg starożytności Antyllos (pierwsza połowa II w po Chr.) , Plautus, Cyceron, Horacjusz, Pliniusz Starszy  Oribasjus stosowali pijawki w swoich praktykach medycznych - wychwalając ich skuteczność w zwalczaniu wielu poważnych dolegliwości.

W wiekach średnich ojciec współczesnej medycyny - Paracelsus, zalecał stawianie pijawek przy żółtaczce.

W czasach nowożytnych największy rozkwit hirudoterapii nastąpił w XVIII, XIX wieku we Francji. Tylko w roku 1827 zużyto ich około 33 miliony a w roku 1832 sam import wyniósł ponad 57 milionów.  Mówi się, że Francuzi więcej  krwi stracili przez pijawki niż z ran odniesionych podczas bitew. Podobnie było  w Rosji i Anglii.

Rozwój farmacji oraz wąsko rozumiana afirmacja postępu na jakiś czas usunęły pijawki z głównego nurtu farmaceutyki oraz praktyk medycznych. Dopiero w dobie kryzysów gospodarczych oraz wojen, pijawki ze względu na swoją skuteczność w służbie zdrowiu znów zyskiwały na znaczeniu i popularności. W Polsce pijawki były sprzedawane w aptekach i używane w szpitalach jeszcze w latach 70-tych XX wieku.

W 1960 roku. Dr M.Derganc i F.Zdrav opublikował w Brytyjskim Journal of Plastic Surgary artykuł dzięki któremu pijawki wróciły do lecznictwa. Francja wprowadziła pijawki do oficjalnego lecznictwa w latach 80-tych

Medycyna używa z pośród 500 gatunków pijawek około 15. 

Są to m.in.:

Hirudo Medicinalis
Hirudo Orientalia
Hirudo Verbena
Hirudo Troctina
Hirudinaria Manillensis (Azja)
Macrobdella Decora (Ameryka)
Haementeria Ghilianii (posiada żądło zamiast zębów)

Wiele gatunków pijawek żywi się krwią jednak są i takie, których pożywienie stanowią robaki. Wszystkie pijawki posiadają organy obu płci co czyni je hermafrodytami. Do zapłodnienia i rozmnażania konieczny jest jednak kontakt dwóch osobników ponieważ samych siebie nie są w stanie zapłodnić. Po zapłodnieniu składają kokony z których wkrótce wyklują się małe pijawki. Istnieją gatunki pijawek, które opiekują się swoim potomstwem ale np. Hirudo Medicinalis tego nie robi.

Pijawki potrzebują do życia tlenu, który pobierają całą powierzchnią swojej skóry z wody lub powietrza. Pod skórą znajduje się siatka drobnych naczyń włosowatych - następuje tzw. dyfuzja gazów. Aby dyfuzja była skuteczna pijawki muszą utrzymywać odpowiednią wilgotność skóry. Staje się to możliwe dzięki wydzielinie produkowanej przez liczne gruczoły skórne. W wydzielinie znajdują się też produkty przemiany materii. Zdarza się, że pijawki zagrzebując się w wysychającym mule spowijają się dla ochrony warstwą śluzu. Przebywając w wodzie, żeby ją dotlenić  i ułatwić sobie oddychanie pijawki przyssane przednią przyssawką prowokują przepływ wody poprzez faliste ruchy własnego ciała. Ilość tlenu w wodzie zależy od jej temperatury. Im niższa temperatura wody  tym mniejsze zapotrzebowanie na tlen (tym więcej tlenu w wodzie). Pijawki potrafią wytrzymać bez tlenu nawet kilka dni jednak zależy to również od tego, do jakiego stopnia są najedzone (opite). Prawdopodobnie taka zdolność wynika z posiadania hemoglobiny w osoczu zamiast w ciałkach krwi jak u innych zwierząt. Hemoglobina nie transportuje tlenu ale magazynuje go. Kiedy tlenu jest zbyt mało do zaistnienia dyfuzji gazów, hemoglobina oddaje jego zmagazynowane zapasy.

Istnieje przypuszczenie, że zbyt duża dawka światła może spowodować śmierć pijawki.